استاندارد ملي ايران |
جمهوري اسلامي ايران Islamic Republic of Iran |
INSO |
|||
شماره استاندارد |
سازمان ملي استاندارد ايران |
|
|||
چاپ اول |
Iranian National Standardization Organization |
1st. Edition |
|||
(تاریخ) داراي محتواي رنگي |
صنايع دستي- سفال و سراميك لالجین - ويژگيها
Handicrafts –Lalejin’s pottery and seramic - Specifications |
(date) |
به نام خدا
آشنايي با سازمان ملي استاندارد ايران
سازمان ملي استاندارد ايران به موجب بند يك مادهي3 قانون اصلاح قوانين و مقررات سازمان ملي استاندارد ايران، مصوب بهمن ماه1371تنها مرجع رسميکشور است که وظیفه تعیین، تدوین و نشر استانداردهای ملی (رسمی) ایران را به عهده دارد.
تدوین استاندارد در حوزههای مختلف درکمیسیونهای فنی مرکب از کارشناسان سازمان* صاحبنظران مراکز و مؤسسات علمی، پژوهشی، تولیدی و اقتصادی آگاه و مرتبط انجام میشود و کوششی همگام با مصالح ملی و با توجه به شرایط تولیدی، فنآوري و تجاری است که از مشارکت آگاهانه و منصفانه صاحبان حق و نفع، شامل تولیدکنندگان، مصرفکنندگان، صادرکنندگان و واردکنندگان، مراکزعلمي و تخصصی، نهادها، سازمانهای دولتی و غیردولتی حاصل میشود. پیشنویس استانداردهای ملی ایران برای نظرخواهی به مراجع ذینفع و اعضای کمیسیونهای فنی مربوط ارسال میشود و پس از دریافت نظرها و پیشنهادها درکمیته ملی مرتبط با آن رشته طرح و درصورت تصویب به عنوان استاندارد ملی (رسمی) ایران چاپ و منتشر میشود.
پیشنویس استانداردهایی که مؤسسات و سازمانهای علاقهمند و ذیصلاح نیز با رعایت ضوابط تعیینشده تهیه میکنند در کمیته ملی طرح و بررسی و در صورت تصویب، بهعنوان استاندارد ملی ایران چاپ و منتشر میشود. بدین ترتیب، استانداردهایی ملی تلقی میشوند که براساس مفاد نوشته شده در استاندارد ملی ایران شماره5 تدوین و در کمیته ملی استاندارد مربوط که سازمان استاندارد تشکیل ميدهد به تصویب رسیده باشد.
سازمان ملي استاندارد ايران از اعضای اصلی سازمان بینالمللی استاندارد (INSO)[1] کمیسیون بینالمللی الکتروتکنیک [2](IEC) و سازمان بینالمللی اندازهشناسی قانوني [3](OIML) است و بهعنوان تنها رابط[4]کمیسیون کدکس غذایی [5](CAC) در کشور فعالیت میکند. در تدوین استانداردهای ملی ایران ضمن توجه به شرایط کلی و نیازمندیهای خاص کشور از آخرین پیشرفتهای علمی، فنی و صنعتی جهان و استانداردهای بینالمللی بهرهگیری میشود.
سازمان ملي استاندارد ايران میتواند با رعایت موازین پیشبینیشده در قانون، برای حمایت از مصرفکنندگان، حفظ سلامت و ایمنی فردی و عمومی، حصول اطمینان از کیفیت محصولات و ملاحظات زیستمحیطی و اقتصادی، اجرای بعضی از استانداردهای ملی ایران را برای محصولات تولیدی داخل کشور و/یا اقلام وارداتی، باتصویب شورای عالی استاندارد، اجباری نماید. سازمان میتواند بهمنظور حفظ بازارهای بینالمللی برای محصولات کشور، اجرای استاندارد کالاهای صادراتی و درجهبندی آنرا اجباری نماید. همچنین برای اطمینانبخشیدن به استفادهکنندگان از خدمات سازمانها و مؤسسات فعال در زمینهي مشاوره، آموزش، بازرسی، ممیزی و صدور گواهی سامانههای مدیریت کیفیت و مدیریت زیستمحیطی، آزمایشگاهها و مراکز کالیبراسیون (واسنجی) وسایل سنجش، سازمان استاندارد اینگونه سازمانها و مؤسسات را براساس ضوابط نظام تأیید صلاحیت ایران ارزیابی میکند و درصورت احراز شرایط لازم، گواهینامه تأیید صلاحیت به آنها اعطا و برعملکرد آنها نظارت میکند. ترویج دستگاه بینالمللی یکاها، کالیبراسیون (واسنجی) وسایل سنجش، تعیین یار فلزات گرانبها و انجام تحقیقات کاربردی برای ارتقای سطح استانداردهای ملی ایران از دیگر وظایف این سازمان است.
کمیسیون فنی تدوين استاندارد
صنايع دستي-سفال و سراميك لالجين-ويژگيها
رئيس: سمت و/ يا نمایندگی
سليمي ،محمد رییس انجمن هنری سفال و سرامیک
(كارشناسي ارشد مهندسي مواد- سراميك)
دبیر:
شيرزادي، زهرا كارشناس فني صنايعدستي اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان همدان (كارشناسي صنايع دستي)
اعضاء: (اسامی بهترتیب حروف الفبا)
ابراهيمي، امير مسئول كارگاه سفال
(كارشناسي سراميك)
ارجمندپور، علياكبر كارشناس فني صنايعدستي اداره كل ميراث فرهنگي، (كارشناسي صنايع دستي) صنايع دستي و گردشگري استان همدان
امجديان ، كامران كارشناس مسؤول آموزش صنايعدستي ادارهكل ميراث (كارشناسي ارشد صنايع دستي) فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان همدان
بهمنيمهد، محمد سفالگر
(ديپلم انساني)
حسينقليپور، جواد پژوهشگر
(كارشناسي ارشد ادبيات فارسي)
حقگو، محمد رييس دانشگاه پيام نور واحد لالجين
(دكتراي شيمي)
خشوعي، مهدي سفالگر- مدير كارگاه برادران خشوعي
(ديپلم تجربي)
خلجی، محمدرضا کارشناس ادارهكل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و (كارشناسي مديريت بازرگاني) گردشگري استان همدان
خليليفرد، ناصر سفالگر- مسئول كارگاه سفال خاكاب
(ديپلم انساني)
رحمانی نسب، ندا كارشناس پارک علم و فناوری استان همدان
(كارشناسي ارشد مهندسی سرامیک)
رخزادپور، بهاره پژوهشگر
(كارشناسي ارشد ژئوفيزيك )
رخزادپور ، شهريار معاون فني آزمايشگاه مكانيك خاك استان همدان
(كارشناسي ارشد ژئوفيزيك )
ردايي، احسان اداره كل استاندارد استان همدان
(كارشناسي ارشد شيمي تجزيه)
غياثوند، معصومه سفالگر نقشبرجسته
(كارشناس صنايع دستي)
قاسمي، عليرضا معاون صنايع دستي اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي (كارشناسي ارشد جغرافيا و توريسم) و گردشگري استان همدان
قديمي، مريم مسوول كارگاه سفال آتون
(كارداني سفال و سراميك) سفالگر نقش برجسته
قرباني، مهرناز پژوهشگر- مدير كارگاه سفال
(كارشناسي ارشد هنرهاي اسلامي-سفال)
كورشي شريف، محسن سفالگر
(ديپلم انساني)
لعلينسب، مريم سفالگر نقش برجسته
(كارشناسي مهندسي معماري)
محمدي استاد كلايه، رضا اداره كل استاندارد استان همدان
(كارشناسي ارشد) زمينشناسي
مظاهري ، هاشم کارشناس ادارهكل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و (كارشناسي صنايع دستي ) گردشگري استان همدان
مينايي، مرتضي نقاش شيشه- مسوول كارگاه نقاشي شيشه و سفال
(ديپلم انساني)
فهرست مندرجات
عنوان صفحه
آشنايي با سازمان ملي استاندارد ايران ب
کمیسیون فنی تدوين استاندارد ج
پيشگفتار ز
مقدمه ح
1 هدف و دامنه كاربرد 1
2 مراجع الزامي 1
3 اصطلاحات و تعاريف 1
4 تقسيمبندي گروههاي مختلف سفال و سراميك لالجين از نظر كاربرد 2
5 ويژگيها 4
6 بستهبندي 10
7 نشانهگذاري 10
8 پيوست الف (اطلاعاتي) در خصوص ويژگيهاي خاك رس لالجين 11
9 پيوست ب، تصاويري از سفال و سراميك لالجين 13
10 پيوست ج (اطلاعاتي) كتابنامه 23
پیشگفتار
استاندارد "صنايع دستي-سفال و سراميك لالجين- ويژگيها" بر اساس پيشنهادهاي رسيده و بررسي توسط سازمان ملي استاندارد و تأييد كميسيونهاي مربوط براي نخستين بار مطرح شد و در 254مين اجلاس كميته ملي استاندارد مورخ 13/11/94 تصويب شد.
برای حفظ همگامی و هماهنگی با تحولات و پیشرفتهای ملی و جهانی در زمینه صنایع، علوم و خدمات، استانداردهای ملی ایران در مواقع نیاز تجدیدنظر خواهدشدو هر پیشنهادی که برای اصلاح و تکمیل این استانداردها ارائه شود، هنگام تجدیدنظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه قرارخواهدگرفت.
منبع و مأخذی که برای تهیه این استاندارد مورداستفاده قرارگرفته به شرح زیر است:
مقدمه
در طول تاريخ هنرمندان اين سرزمين کهنسال هميشه در کار خلق آثار هنري استعداد ويژهاي از خود نشان دادهاند. نتــايج کاوشهاي با ارزش باستانشناسان در عصر حاضر مؤيد اين نظريه است که ايرانيان از زمانهاي قديم از هنرمندان سرآمد اين رشته بودهاند. لذا ايرانيان در ساخت بهتـرين رنگها، لعابها و طرحها هميشه با پشتکار و سختکوشي پيشتاز بودهاند.
نخستين واحد فروش توليدات لالجين در سال 1342 توسط يك شركت سهامي به صورت انحصاري تاسيس شد. سفالگرانی که در بيرون از شرکت کار میکردهاند میبايست محصولات كارگاههاي خود را به اين شرکت تحويل ميدادند تا پس از درجهبندی به فروش برسد.
در لالجين اين روزگار نيز چشم به هرسوی که بگردد کاسه-کوزه میبیند؛ لعابدار، بیلعاب و با شکلهای گوناگون. درجایی بشقابها و جایی دیگر کوزهها و دیزیها و کاسهها و تشتکها و دیگها. پیشازاینکه لالجینيها اینچنین به تجارت کاسه-کوزهها بپردازند بر لعاب ظرفها نقشونگارهای هنرمندانهای مینگاشتندکه اکنون سالهاست گاه به سببهای تجارتی پیشه خود و بنا به سفارش مشتري، از آن نقشو نگارها چشم پوشیدند تا به تولید بیشتر بپردازند(شكلهاي1،2و3). اما در بسياري كارگاهها نيز از نقوش پيشينهدار اسليمي و ختايي با روش نگيني يا ميناي برجسته به توليد سفال تزييني و كاربردي ميپردازند.
شكل1- نمونه كاربردهاي نقش خورشيدخانم در سفالينههاي لالجين-سال توليد: 1344
شكل2-نمونه كاربردهاي نقوش حيواني و تركيب با نقوش گياهي در سفالينههاي لالجين- سال توليد 1344
الف
ب
ج
شكل3- نمونه كاربردهاي نقوش گياهي و تركيب آنها با نقوش حيواني- سال توليد: 1344 در لالجين
اما آنچه كه سفال لالجين را نهتنها بهعنوان يك مركز مهم سفالگري، بلكه پايتخت سفال در ايران و جهان معرفي ميكند پيشينه و ماده اوليه خاص به همراه پارهاي نوآوريها و روش كار استادان سفال منطقه در جهت حفظ هنر سفالگري است. همچنين گردهم آمدن تعداد زيادي از سفالگران با اين سطح فعاليت و توليد در تمام دنيا بينظير است. حاصل كار اين مجموعه در بيش از 700 كارگاه سنتي و صنعتي منجر به توليد انواع سفال و محصولات مشابه شده است. از سوي ديگر لالجين مركز توزيع محصولات سفالي و سراميكي نيز ميباشد. البته سابقه تاريخي لالجين باتوجه به يافتهها و نشانهها به دوران باستان برميگردد. نمونههايي از سفال خاكستري مربوط به دوران پيش از تاريخ، سفال دوران اشكاني و نيز انواع سفالهاي دوره اسلامي نشان از ادامه حيات سفالگري بهطور مجتمع و انبوه در لالجين را دارد. بر اساس يافتهها، بايد گفت سفالگري از حدود سه قرن پيش بهصورت حرفهاي و با هدف توليد و عرضه به نقاط ديگر در اين منطقه رواج داشته و از حدود يك قرن پيش رشد و رونق قابل توجهي داشته است. در تصاوير بالا نمونه سفالهاي مربوط به 50 سال پيش لالجين را مشاهده مينماييم.
همچنين در قراردادي كه سازمان توسعه صنعتي سازمان ملل متحد (يونيدو[6])، در سال 1383 با شركت شهركهاي صنعتي ايران منعقد كرد خوشه كسبوكار سفال و سراميك لالجين همدان به عنوان يكي از سه خوشه صنعتي پايه كشور مورد پايش قرار گرفت.
سابقه تاريخي، وسعت فعاليت و نيز قرارگرفتن لالجين بر روي منبع طبيعي خاك رس، فرصت و امكان مناسب براي اين امر را فراهم ساخته و پايتخت سفال ايران را پديد آورده است.
موارد پيشگفته و اهميت توجه به كيفيت توليدات لالجين، حفظ حقوق مصرفكنندگان داخلي و همچنين حضور در بازارهاي خارجي از طريق صادرات محصول، ازجمله دلايل تدوين استاندارد براي اين محصول است.
صنايع دستي- سفال و سراميك لالجين - ويژگيها
1 هدف و دامنه كاربرد
هدف از تدوين اين استاندارد تعيين ويژگيهاي ظاهري، طرح و نقش، رنگ، فيزيكي و شيميايي در خصوص سفال لالجين همدان و همچنین حصول اطمینان از تحقق موارد زیر است:
1-1 تعيين ويژگيهاي ساختههاي سفالی و سراميكي لالجين همدان
1-2 اطلاعرسانی صحیح به مصرف کننده به منظور حفظ حقوق مصرفکنندگان
1-3 تعیین اصالت آثار سفالی به منظور حفظ حقوق مصرف کنندگان و توسعه صادرات این محصول و پیشگیری از صدور آثار تقلبی و کیفیت پایین که سبب لطمه به بازار داخلي و خارجی میگردند.
1-4 اين استاندارد فقط براي سفالينههايي كه ميزان جذب آب آنها بيش از 6 درصد باشد كاربرد دارد.
1-5 اين استاندارد براي كنترل كيفيت ساختههاي سفالي دارای لعاب یا بدون لعاب و سراميك دستي از نوع مصرفي و تزئيني استان همدان و ساختههاي مشابه در سراسر ايران كاربرد دارد.
1-6 این استاندارد در مورد مصنوعات سفالي و سراميكي كه صرفاً در زمره هنرهاي تجسمي قرار ميگيرند، کاربرد ندارد.
2 مراجع الزامي
مدارك الزامي زير حاوي مقرراتي است كه در متن اين استاندارد ملي ايران به آنها ارجاع داده شده است.
بدينترتيب آن مقررات، جزئي از اين استاندارد ملي ايران محسوب ميشود.
در صورتي كه به مدركي با ذكر تاريخ انتشار ارجاع داده شده باشد، اصلاحيهها و تجديدنظرهاي بعدي آن مورد نظر اين استاندارد ملي ايران نيست. در مورد مداركي كه بدون ذكر تاريخ انتشار به آنها ارجاع داده شده است، همواره آخرين تجديدنظر و اصلاحيههاي بعدي آنها مورد نظر است .
استفاده از مراجع زير براي اين استاندارد الزامي است:
2-1 استاندارد ملي ايران شماره 3050، سال 1369،ظروف سرامیک غذاخوری از نوع بدل چینی نرم
2-2 استاندارد ملي ايران شماره 2-17775، سال 1393، ظروف سرامیکی، ظروف شیشه سرامیک و ظروف شیشهای غذاخوری-آزاد شدن سرب و کادمیوم- قسمت2 - حد مجاز
2-3 استاندارد ملي ايران شماره9169، سال 1386، کاشیهای سرامیکی- قسمت دوازدهم- تعیین مقاومت
در برابر یخزدگی
2-4 استاندارد ملي ايران شماره 1164، سال 1369، ظروف چینی غذاخوری- ویژگیها و روشهای آزمون
3 اصطلاحات و تعاريف
در این استاندارد اصطلاحات و تعاریف زیر به كار ميرود:
3-1 سفال لالجين
ساخت ظروف و اشياء از گل و پخت آن(بدون لعاب) با خاكهاي ثانويه مانند رس كه تأمينشده از معادن منطقه لالجين ميباشد.
3-2 سفال لعابدار
ظروف و اشيايي كه با خاكهاي ثانويه تهيهشده و در كوره پخته شده باشد، لعابخورده دوباره به كوره رفته باشد.
يادآوري1- ويژگيهاي مربوطه در پيوست الف بر اساس آناليزهاي شيميايي و ويژگيهاي كانيشناختي ارائه شده است.
يادآوري2- از آنجاكه وجود اكسيد آهن و تيتانيم بيش از2% باعث تيره شدن خاك ميشود. خاك رس لالجين از نظر رنگ از ساير خاكهاي سفال كشور متمايز است.
3-3 آلوئَك
دانههاي درشت آهكي يا دولوميتي1 است كه پس از پخت سفال به دليل تجزيه شيميايي در بدنه شكفته ميشود.
4 تقسيمبندي گروههاي مختلف سفال لالجين از نظر كاربرد
باتوجه به تنوع بسيار زياد مصنوعات سفالي توليدشده در لالجين (بيش از 5000نوع) براي سهولت در بيان ويژگيهاي مربوطه سفالينههاي مذكور به 27گروه تقسيم شدهاند.
4-1 مصنوعات سفالی لعابداری که جهت حرارت دادن و پختوپز با شعله مستقیم بهکارمیروند. از قبيل: قابلمه، دیگ، قوری، تابه، گَمِج2 و... (مطابق جدول2، 3و4- گروه1)(شكل17)
4-2 مصنوعات سفالی لعابداری که جهت حرارت دادن و پختوپز باشعله غیر مستقیم بهکارمیروند. از قبيل: سماور، قابلمه، دیگ، قوری، تابه، گمج، اسپنددودکن و... (مطابق جدول2، 3و4- گروه2)(شكل3)
4-3 مصنوعات سفالی لعابداری که جهت انتقال موادغذایی بهکارمیروند. از قبيل: بطری، پارچ، نمکدان،
جاادویه، سوپخوری، سسخوری، آبلیموخوری، میوهخوری، دیس، سالادخوری، مشربه، گاودوش و ... (مطابق جدول2، 3و4- گروه3)(شكل4و 10)
4-4 مصنوعات سفالی لعابداری که جهت سرو (صرف) غذا بهکارمیروند. از قبيل: کاسه، بشقاب، لیوان، نعلبکی، فنجان و ... (مطابق جدول2، 3و4- گروه4)(شكل3ب و ج، 15، 16و 28)
4-5 مصنوعات سفالی لعابداری که جهت فرآوری موادغذایی بهکارمیروند. از قبيل: ماستبند، کشکساب، خمیرگیر، لانجین1، بَسوُ2، نیرِه3 و ... (مطابق جدول2، 3و4- گروه5)(شكل5)
4-6 مصنوعات سفالی لعابداری که جهت نگهداری و ذخیرهي موادغذایی بهکارمیروند. از قبيل: تَغار4، بَسوُ، خُمرِه، خُم5 و ... (مطابق جدول2، 3و4- گروه6)(شكل11)
4-7 مصنوعات سفالی لعابداری که جهت نگهداری و ذخیره مواد غیرخوراکی بهکارمیروند. (مطابق جداول2و4- گروه7)(شكل14، 19و 23)
4-8 مصنوعات سفالی لعابداری که با عنـوان گلـدان جهت گلکاری در مناطق کوهستانی و محیـط باز يا در
گلخانهها بهکارمیروند. مانند: گلدان در طرحها و شكلهای مختلف (مطابق جداول2و4- گروه8)(شكل24)
4-9 مصنوعات سفالی لعابدار و بدون لعابي که با عنوان کلی قلک بهکارمیروند. از قبيل: انواع قلک در طرحها و فرمهای مختلف (مطابق جداول2و4- گروه9)(شكل23)
4-10 مصنوعات سفالی لعابداری که با عنوان کلی پایه بهکارمیروند. از قبيل: انواع پایهگلدان، میزتلفن و ... در طرحها و فرمهای مختلف (مطابق جداول2و4- گروه10)(شكل24)
4-11 مصنوعات سفالی لعابداری که با عنوان کلی شمعدان بهکارمیروند. از قبيل: انواع شمعدان درطرحها و فرمهای مختلف (مطابق جداول2و4- گروه11)(شكل27)
4-12 مصنوعات سفالی لعابداری که با عنوان کلی آباژور بهکارمیروند. از قبيل: انواع چراغخواب، روشناییها و ... در طرحها و شكلهای مختلف (مطابق جداول2و4- گروه12)
4-13 مصنوعات سفالی لعابداری که در سرویسهای بهداشتی بهکارمیروند. از قبيل: روشویی، کاسه توالت، کَنَف6، لولهَنگ[7]، لولههای رابط و ... (مطابق جداول2و4- گروه13)(شكل32)
4-14 مصنوعات سفالی لعابدار و بدون لعابي که با عنوان کلی کتیبه و نقشبرجسته در فضای باز بهکار میروند. (مطابق جداول2و4- گروه14)(شكل25ج)
4-15 مصنوعات سفالی لعابدار که با عنوان کلی کتیبه و نقشبرجسته در محیط بسته بهکارمیروند. (مطابق جداول2و4- گروه15)(شكل 25ب)
4-16 مصنوعات سفالی لعابدار که با عنوان کلی مجسمه در فضای باز بهکارمیروند. (مطابق جداول2و4- گروه16)
4-17 مصنوعات سفالی لعابدار و بدون لعابي که با عنوان کلی مجسمه در محیط بسته بهکارمیروند. (مطابق جداول2و4- گروه17)(شكل30 الف و ج)
4-18 مصنوعات سفالی لعابدار که صرفاً جهت تزئین بهکارمیروند. (مطابق جدول2- گروه18)(شكل20، 26و 31)
4-19 مصنوعات سفالی بدون لعاب که با عنوان کلی کوزه بهکار میروند. از قبيل: انواع سفالینههایی که جهت آبخوری كاربرد دارند. (مطابق جداول2و4- گروه19)(شكل22)
4-20 مصنوعات سفالی بدون لعاب که با عنوان کلی گلدان بهکارمیروند. (مطابق جداول2و4- گروه20) (شكل14)
4-21 مصنوعات سفالی بدون لعاب كه با عنوان کلی کتیبه و نقشبرجسته در فضای باز بهکارمیروند. (مطابق جداول2و4- گروه21)
4-22 مصنوعات سفالی بدون لعاب که با عنوان کلی کتیبه و نقشبرجسته در فضای بسته بهکارمیروند. (مطابق جداول2و4- گروه22)(شكل14و 25الف)
4-23 مصنوعات سفالی بدون لعاب که با عنوان کلی مجسمه بهکارمیروند. (مطابق جداول2و4- گروه23) (شكل30ب)
4-24 مصنوعات سفالی بدون لعاب که با عنوان کلی بخاری و اجاق بهکارمیروند. از قبيل: شومینه، مَدخَن1،
هیزم، تنور، دودکش و... (مطابق جداول2و4- گروه24)
4-25 مصنوعات سفالی بدون لعاب که صرفاً جهت تزئین بهکار میروند. (مطابق جدول2- گروه25) (شكل31ب)
4-26 مصنـوعات سفالی بدون لعاب که در زمره ادوات سـفالگری میباشند. از قبيل: سهپایه، قالب، مَقَرِه2،
ساگار1 و... (مطابق جداول2و4- گروه26)
4-27 مصنوعات سفالی بدون لعاب که جهت تفریح و سرگرمی و ... بهکار میروند. از قبيل سوتک، کُرنای، تنبک و... بهکار میروند. (مطابق جداول2و4- گروه27) (شكل33)
5 ويژگيها
با توجه به تفاوت در نوع كاربرد هريك از قطعات و مصنوعات سفالي و ويژگيهاي مورد انتظار كه در هريك از موارد يادشده متفاوت خواهد بود، ويژگيها به دستههاي زير تقسيم ميشوند.
5-1 ویژگیهای ظاهری
سفال و سراميك لالجین باید دارای ویژگیهای زیر باشد:
(به جدول شماره2 مراجعه شود.)
يادآوري1- در صورتيكه هر يك از اشكالات يادشده در بند 5-1 به عمد و در جهت تكميل اثر خاص هنري واقع شود، اشكال كار محسوب نميشود.
يادآوري2- سفال با اندازه بزرگ در حد اندام انسان ويژگي ظاهري پارهاي از سفالينههاي لالجين ميباشد (شكل8).
5-2-ويژگيهاي طرح و نقش
نقوش به كاررفته بر سفال لالجين شامل دستههاي زير ميباشند:
جدول1 : تقسيمبندي نقوش سفالينههاي لالجين
نقش |
نام نقش |
توضيحات |
خورشيدخانم |
داراي شكل كلي گرد با چشمان درشت بادامي، ابروان به هم پيوسته كماني سياه، لبان غنچه و گيسوان قجري. دورتادور چهره با خطوط تزييني آراسته شده است. (به شكل1 مراجعه شود) |
|
ماهي |
ماهي به دو شكل تكي و دوتايي با دم دوپره روي كوزه و داخل و بيرون كاسه اجرا ميشود. روي بدنه آن شطرنجي يا با خطوط موازي تزيين ميشود. (به شكل2الف و 7 مراجعه شود) |
|
پرنده |
پرندهها به چند شكل متفاوت هستند كه همگي داراي سر، چشم، نوك، دم، پا و بال هستند. دم آنها يك پره، دوپره و يا به شكل دم طاووس نقش ميشود. (به شكل 1،2و29 مراجعه شود) |
|
گل |
گلها به صورت متحدالمركز و داراي 4، 8، 9 و يا 12گلبرگ رسم ميشوند. امروزه از گلهاي شاهعباسي و چندپري براي نقاشي ميناي برجسته(لعاب برجسته) استفاده ميكنند. (به شكل 2، 3ج و 13 مراجعه شود.) |
|
حاشيه |
نقوشي با خطوط منظم و داراي قرينه هستند كه در لبه داخلي و يا خارجي ظروف اجرا ميشوند. گاه حاشيه خطي ساده است كه در لبه ظروف و يا در هر قسمتي از ظرف مثل كمر يا پايين دستساخته نقش ميشود. (به شكلهاي3، 6 و 7ب مراجعه شود.) |
|
|
درختچه |
نقشي به شكل درختچه سرو است كه خطوط تزييني در اطراف آن به شكل جوانه رسم ميشود. (مطابق شكل6) |
نقوش مطرح شده همگي برگرفته از سفال و سراميك سنتي لالجين يعني مربوط به بيش از 50 سال پيش ميباشد اما از طرحهاي ملموستر اين منطقه (20سال اخير) ميتوان نقوش اسليمي و ختايي را كه با روشهاي قلممو(شكل19 و 21) و نگيني يا ميناي برجسته(لعابكاري برجسته) اجرا ميشود نام برد. روش دوم دهها سال است كه در لالجين بر روي سفالينهها انجام ميشود اما در 20سال اخير توسط يكي از پيشكسوتان سفال و سراميك لالجين تكميل و به حد اعلاي خود رسيده است(شكل27ج و 18).
5-3 ويژگيهاي رنگ
از آنجاكه وجود اكسيد آهن و تيتانيم بيش از 2% باعث تيره شدن خاك ميشود خاك رس لالجين از نظر رنگ از ساير خاكهاي سفال كشور متمايز است(ارجاع به پيوست اطلاعاتي الف).
و درخصوص رنگ لعاب سفالينهها، فيروزهاي(شكل5، 11 و 26)، سبز(شكل9، 17و32)، آبي(شكل10و 31)، حنايي(شكل1- رنگي مايل به نارنجي است) و عسلي(شكل7ب) لعابهاي قديم لالجين ميباشند. امروزه به فراخور زمان و پيشرفت در همه حوزههاي علم و صنعت و گستردگي لعابها، بهويژه در روش ميناي برجسته از همه لعابهاي رنگي روي سفالينهها استفاده ميشود (شكل18ب).
5-4 ویژگیهای شیمیایی
- میزان انحلال کادمیوم حداکثر ppm05/0
(به جدول شماره3 مراجعه شود.)
يادآوري: ويژگيهاي يادشده در خصوص سفال و سراميك لالجين به كار ميرود.
5-5 ویژگیهای فیزیکی
(به جدول شماره4 مراجعه شود.)
6 ارزيابي گروههاي مختلف سفال لالجين
ارزیابی گروههای مختلف سفال لالجین مطابق جدولهای 1، 2 و 3 انجام میشود. نشان ستاره به معنی این است که گروه مربوط باید مورد آزمون قرار گیرد.
11 |
10 |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
رديف |
لکه وخال ناخواسته بیش از 1ميليمتر درلعاب نباشد. |
چسبیدن اجسام خارجی ناخواسته به لعاب نباشد. |
سوراخ تهسنجاقی بیشاز 2عدد درمعرض دید نباشد. |
خزش و لعاب نگرفتگی ناخواسته نداشته باشد. |
ترک نا خواسته در بدنه و لعاب دیده نشود. |
لعاب روی پایه شره نکرده باشد. |
پوسته شدن لعاب درآن نباشد. |
لبپریدگی نداشتهباشد. |
جوشدرلعاب(حباب با لایه نازک لعاب) نداشته باشد. |
عاری ازتاب برداشتگی شدید باشد. |
رنگوجلای لعاب هماهنگ با کاربرد باشد. |
شرح ويژگي |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 1 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 2 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 3 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 4 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 5 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 6 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 7 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 8 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 9 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 10 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 11 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 12 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 13 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 14 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 15 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 16 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 17 |
* |
* |
|
|
* |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 18 |
|
|
|
* |
|
|
* |
|
* |
|
گروه 19 |
|
|
|
|
* |
|
|
* |
|
* |
|
گروه 20 |
|
|
|
|
* |
|
|
* |
|
* |
|
گروه 21 |
|
* |
* |
|
* |
|
گروه 22 |
||||||
* |
* |
|
* |
|
گروه 23 |
||||||
* |
* |
|
* |
|
گروه 24 |
||||||
* |
* |
|
* |
|
گروه 25 |
||||||
* |
* |
|
* |
|
گروه 26 |
||||||
* |
* |
|
* |
|
گروه 27 |
||||||
3050 |
3050 |
3050 |
3050 |
3050 |
3050 |
3050 |
3050 |
3050 |
3050 |
3050 |
استاندارد ملي ايران - شماره |
جدول2- ويژگيهاي ظاهري گروههاي مختلف سفال و سراميك لالجين |
||
جدول3- ويژگيهاي شيميايي گروههاي مختلف سفال و سراميك لالجين |
6 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
رديف |
میزان انحلال کادمیوم حداکثرppm 05/0 |
مقاومت 5 دقیقه ای دربرابر آتش سیگار روشن درتماس بالعاب |
مقاومت 24 ساعته دربرابرچند قطره محلول پرمنگناتgr/lit 10 دردمای ċ25 |
مقاومت 24ساعته دربرابر محلول رنگی متیل بلوgr/lit 10 دردمای ċ25 |
مقاومت 24ساعته در برابر محلول اسیداستیک4% در دمای ċ25 |
میزان انحلال سرب حداکثر ppm5/0 |
شرح ویژگی |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 1 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 2 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 3 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 4 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 5 |
* |
* |
* |
* |
* |
* |
گروه 6 |
|
|
|
|
|
گروه 7 |
|
|
|
|
|
|
گروه 8 |
|
|
|
|
|
|
گروه 9 |
|
|
|
|
|
|
گروه 10 |
|
|
|
|
|
|
گروه 11 |
|
|
|
|
|
|
گروه 12 |
|
|
|
|
|
|
گروه 13 |
|
|
|
|
|
|
گروه 14 |
|
|
|
|
|
|
گروه 15 |
|
|
|
|
|
|
گروه 16 |
|
|
|
|
|
|
گروه 17 |
|
|
|
|
|
|
گروه 18 |
|
|
|
|
|
|
گروه 19 |
|
|
|
|
|
|
گروه 20 |
|
|
|
|
|
|
گروه 21 |
|
گروه 22 |
||||||
گروه 23 |
||||||
گروه 24 |
||||||
گروه 25 |
||||||
گروه 26 |
||||||
گروه 27 |
||||||
2-17775 |
3050 |
3050 |
3050 |
3050 |
2-17775 |
استاندارد مليايران - شماره |
6 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
رديف |
سختی بدنه حداقل mohs 4 باشد. |
سختی لعاب حداقل mohs 5 باشد. |
مقاومت در برابر رطوبت و یخ زدگی |
مقاومت دربرابر ضربه مکانیکی برای بدنه حداقلcm2kg/ 25/1 و برای لبه cm2kg/75/0 |
مقاومت در برابر شوک حرارتی ناشی ازحرارت غیرمستقیم با تغییر دمای ناگهانی ċ120 |
مقاومت در برابر شوک حرارتی ناشی از شعله مستقیم باتغیيردمای ناگهانی ċ200 |
شرح ویژگی |
* |
* |
|
* |
|
* |
گروه 1 |
* |
* |
|
* |
* |
|
گروه 2 |
* |
* |
|
* |
|
|
گروه 3 |
* |
* |
|
* |
|
|
گروه 4 |
* |
* |
|
* |
|
|
گروه 5 |
* |
* |
|
* |
|
|
گروه 6 |
* |
* |
|
* |
|
|
گروه 7 |
* |
* |
* |
* |
|
|
گروه 8 |
* |
* |
|
* |
|
|
گروه 9 |
* |
* |
|
* |
|
|
گروه 10 |
* |
* |
|
* |
* |
|
گروه 11 |
* |
* |
|
* |
* |
|
گروه 12 |
* |
* |
|
* |
|
|
گروه 13 |
* |
* |
* |
* |
|
|
گروه 14 |
* |
* |
|
|
|
|
گروه 15 |
* |
* |
* |
* |
|
|
گروه 16 |
* |
|
|
|
|
|
گروه 17 |
|
|
|
|
|
|
گروه 18 |
* |
|
|
* |
|
|
گروه 19 |
* |
|
|
* |
|
|
گروه 20 |
* |
|
* |
* |
|
|
گروه 21 |
* |
گروه 22 |
|||||
* |
* |
گروه 23 |
||||
* |
* |
* |
* |
گروه 24 |
||
|
گروه 25 |
|||||
* |
* |
گروه 26 |
||||
* |
* |
گروه 27 |
||||
1164 |
1164 |
12-9169 |
3050 |
3050 |
3050 |
استاندارد مليايران - شماره |
جدول4- ويژگيهاي فيزيكي گروههاي مختلف سفال و سراميك لالجين |
7 بسته بندي
ازآنجاكه نگهداري محصول هنري اهمیت ویژهای دارد برای محافظت آن در برابر صدمات احتمالي وارده در حين انتقال و حمل و نقل و فشار ناشي از بارگيري، بهتر است جنس بستهبندی محصول علاوه بر دارا بودن شکل ظاهری مطلوب از ماده محكمي مثل چوب يا مقواي چندلايه محكم باشد. داخل بستهبندي نيز بايد از مواد ضربهگير استفاده شود تا هیچگونه آسیبی به محصول بستهبنديشده نرسد.
8 نشانه گذاري
ويژگيهاي زير بايد بهطور خوانا روی پوشش بستهبندی کالا به زبانهاي فارسي و انگليسي درج شود:
الف- نوع محصول
ب- نام محصول
پ- عبارت "ساخت ايران"
ت- محل توليد ( نام شهر يا روستا )
ث- سازنده و/ يا واحد توليدي
ج- ابعاد محصول
چ- جرم محصول
ح- سال ساخت ( سال خورشيدي )
خ- ذكر عبارت دستساخت
د- كاربرد محصول(مطابق بند4 استاندارد)
مثال :
- نوع محصول: بشقاب سفالين
- نام محصول: ديواركوب سفالي
- ابعاد محصول : دايره به قطر cm25
- جرم محصول : g200
- كاربرد محصول: مصارف نگهداري و ذخيره مواد غيرخوراكي
9 راهنماي محصول:
شامل شرايط نگهداري و استفاده از محصول، كاربرد محصول و هشدارهاي لازم و ساير اطلاعات مورد نياز است كه بايد همراه محصول ارائه شود.
پيوست الف
(اطلاعاتي)
الف1- نتایج تجزیه شیمیایی و كانيشناختي خاك رس لالجین
آناليز مواد تشكيلدهنده خمير بدنه سفال لالجين در تاريخ 11/03/89 به سفارش اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان همدان توسط كارشناسان پارك علم و فناوري استان در آزمايشگاه اين پارك انجام شده كه نتايج آن از قرار زير ميباشد:
جدول الف 1-1- نتايج آناليز شيميايي خاك رس لالجين به روش طيفسنجي پرتو ايكس [8] XRF
مقدار موجود به % |
|
12.88 |
|
46.51 |
|
3.92 |
K |
28.67 |
Ca |
0.79 |
Ti |
7.04 |
Fe |
0.16 |
Mn |
جدول الف 1-2- نتايج آناليز مينرالي خاك رس لالجين به روش پراش اشعه ايكسXRD[9]
مقدار موجود به cps[10] |
تركيب |
1100 |
كوارتز |
100 |
كائولينيت |
200 |
ايليت |
1100 |
ساير موارد |
در گذشته هر سفالگر، كارگاه خود را با توجه به خاك رس مرغوب محل انتخاب ميكرد و ميساخت و از همان محيط كارگاه به تهيهي گل ميپرداخت و دليل گود بودن كارگاههاي قديمي همين موضوع برداشت خاك از كارگاه بود. امروزه به دليل برداشت بيرويه از خاك لالجين، بهطور معمول خاك سفال از روستاهاي اطراف لالجين تأمين ميشود و كارگاههاي توليد گل به شيوه مكانيزه به اين كار مبادرت ميورزند.
الف2- پوشش منطقه لالجين از نظر زمينشناسي
بخش لالجين قسمتي از دشت وسيع همدان- بهار(دشت سيمينهرود) بوده و از نظر مورفولوژي- به جز بخش كوچكی از شمالغربي كه كوهستاني است- زمينهاي آن بهصورت دشت بوده كه شهر لالجين و استقرارگاههاي روستايي ناحيه در آن واقع شدهاند. در اين دشت وسيع غير از تپه ماهورهاي كوچك و كمارتفاع رسي كه در شمال و شرق منطقه پراكندهاند، پستي و بلندي ديگري مشاهده نميشود و تنها عارضهی طبيعي، بريدگيهايي است كه بر اثر جاري شدن سيلابها و جويبارها در قسمت جنوب و شرق در سطح زمين ايجاد شده است. اين امر در ساخت فيزيكي و توسعه شهر لالجين مؤثر بوده است؛ به شكلي كه گسترش شهر را به سمت شمال و غرب هدايت كرده است. از نظر زمينشناسي اين ناحيه از قسمت زير تشكيل شده است.
- بخشهاي بزرگ مركز و اطراف شهر لالجين، نيمهجنوبي، شرق، غرب و شمالشرقي ناحيه از پوشش آبرفتي مربوط به دوران"كواترنري-Quaternary"(دوران چهارم) شكل يافته است.
- قسمتي اندك از غرب و بخشي نسبتاً وسيع از شمال، شمال شرق و مركزناحيه از ترازهاي قديمي و واريزهها كه به دوران كواترنري مربوط ميباشد تشكيل شده است.
- بهطوركلي قسمتهاي شمال و شمالغربي ناحيه مربوط به دوران دوم"ژوراسيك-Jurassic"بوده، زمينهاي آن از ماسهسنگ، شيل و آهك تشكيل شده است.
- بخشهاي بزرگ مركز و اطراف شهر لالجين، نيمه جنوبي، شرق، غرب و شمالشرقي ناحيه از پوشش آبرفتي مربوط به دوران كواترنري شكل يافته است.
- قسمتي اندك از غرب و بخشي نسبتاً وسيع از شمال، شمالشرق و مركز ناحيه از ترازهاي قديمي و واريزهها كه به دوران كواترنري مربوط ميباشد، تشكيل شده است.
- بهطوركلي قسمتهاي شمال وشمالغربي ناحيه مربوط به دوران دوم بوده، زمينهاي آن از ماسهسنگ، شيل و آهك تشكيل شده است.
پيوست ب
(اطلاعاتي)
در اين پيوست به معرفي تصاويري از سفالينه هاي لالجين مي پردازيم:
الف |
ب |
ج |
الف |
ب |
ج |
شكل3-نقوش ختايي و اسليمي بر سفال لالجين در سه تصوير با كاربرد لعاب هاي حنايي، فيروزه اي و سبز
شكل4-پارچ آب
شكل5- لانجين شكل6- سفال با نقش درختچه در مركز
ب |
الف
|
شكل7- نقاشي زيرلعابي با نقش ماهي در دو شكل و لعاب عسلي در دهانه ظرف شكل ب
شكل8- ساخت سفال هاي در قد و اندازه انسان شكل9-خمره لعاب دار
شكل10-آبخوري با لعاب آبي
شكل11-كله گير با لعاب فيروزه اي، از آن براي شكل12-گلدان مشبك بدون لعاب
پخت كله پاچه استفاده ميشد.
شكل13-نقش گُل شكل14-نقش برجسته روي سفال چرخي
شكل15-ظروف آشپزخانهاي با لعاب آبي
شكل 16– نمكدان شكل17- ديزي با لعاب سبز
ب |
االف |
شكل18-نقاشي برجسته، كار با پمپ دست ساز، كاربرد نقوش اسليمي و ختايي
الف |
ج |
ب |
شكل19-نقوش گياهي ختايي، كار با قلم مو
ج |
ب |
الف |
شكل20-لعاب هاي متفاوت بر سفال لالجين
ب |
ج |
شكل21-سفال با نقوش ختايي و اسليمي، كار با قلم مو
شكل22- كوزه آب شكل23- قلك
ج |
ب |
الف |
و |
ه |
د |
شكل24- گلدان و پايه گلدان
الف |
ب |
ج |
شكل25-سفال نقش برجسته
ب |
الف |
شكل 26– مشبك سفال
ج |
ب |
الف |
شكل27- شمعدان
شكل 28–انواع بشقاب شكل 29–كاسه با نقش پرنده
ج |
ب |
الف |
شكل30-مجسمه
ب |
الف |
شكل31-آب نما
شكل32- آفتابه
شكل33- كرناي، ساز بادي سفالي كه از ديرباز در جشن چهارشنبه سوري نواخته ميشده است.
شكل34-هيزم سفالي
شكل35-خُم
پیوست ج
(اطلاعاتی)
کتابنامه
[1] پوركريم، هوشنگ، نقشونگار سفالينههاي لالجين، فصلنامه فرهنگ و مردم، شمارهي 26
[2] صديق، مصطفي- كريمي، اصغر، سفالگري در لالجين، آشنایی با فنون علمی هنر سرامیک، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی، 1382
[3] یاوری، حسین، مقاله نگرشی بر سفالسازی لالهجین همدان، مجموعه مقالات همایش شناخت استعدادهای بازرگانی اقتصادی استان همدان، ناشر: موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، 1378
[4] جواد حسینقلیپور، لَلین (لالجین) شهر هنر، هفتهنامه سینا، همدان: ۱۳۸۷
[5] رحمانی، محمد- عباسی، داوود، مقالهی بررسی موانع گسترش و رونق صنعت توریسم در شهر لالجین، مجموعه مقالات بررسی قابلیتها، موانع و راهکارهای توسعهي گردشگری استان همدان، ناشر: سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان همدان، 1386
[6] قرباني، مهرناز، مطالعه و بررسي روشهاي استحكامبخشي بدنههاي سفالي لالجين، 1392
[7] بررسی مسائل صنعت سفالگری در ایران (مورد بررسی مسائل صنعت سفالگری لالجین) مختار مهدیزاده، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر، تهران: 1363
[8] پژوهش در خصوص هنر سفالگری لالجین، سازمان ميراث فرهنگي كشور ۱۳۷۲
[9] تاریخ مفصل همدان، احمد صابری همدانی، نشر شاکر، قم: ۱۳82
[10] تکنیکوفرهنگ سفالینه لالجین، عباسعلی رسولی، (پایاننامه کارشناسیارشد) دانشگاه تهران: ۱۳۷۵
[11] صديق، مصطفي- كريمي، اصغر، سفالگری در لالجین، نشریه هنر و مردم؛ دوره جدید، ش ۱۳
[12] حبیب الله ندیمی، سفالگری در همدان، مجله تماشا، دوره ۶، ش ۲۷۶، بیستم شهریور ۱۳۵۵
[13] حسین رشیدیان حصاری، سفالگری لالجین، (پایان نامه لیسانس) دانشگاه تهران: ۱۳۴۹
[14] فروغ جاوید، سفالینههای لالجین، (پایاننامه کارشناسی ارشد) دانشکده هنرهای زیبا تهران: ۱۳۵۲
[15] طرح مطالعاتی بخش لالجین، بخشداری لالجین، ۱۳۷۶
[16] کوزهگران لالجین (پایاننامه کارشناسی ارشد)، رضا هاشمی، تهران: دانشکده هنرهای زیبا، ۱۳۴۹
[17] مطالعه شناختی خوشه سفال لالجین همدان، سایت اینترنتی اطلاع رسانی خوشههای کسب وکار www.bcdm.ir
* سازمان ملي استاندارد ایران
1-Iranian National Standardization Organization
2 -International Electro technical Commission
3- International Organization for Legal Metrology (Organization International de Metrology Legal)
5 -Codex Alimentarius Commission
1-United Nations Industrial Development Organization
1- دولومیت نوعی کانی با جلای فلزی یا مرواریدی است که به مقدار زیاد در تمام نقاط دنیا یافت می شود.
2- ظرفي با ارتفاع كمتر از قابلمه با دو دسته كه براي پخت غذا بهكار ميرود.
1 - ظرف سفالي لعابدار تكپخت كه براي فرآوري خمير نان ، گوجهي رب و... استفاده ميشود.
2 - كوزه روغن
3 - ظرف توليد كره با شير محلي
4 - ظرف بزرگ كه براي انبار مواد غذايي گاه در زير خاك پنهان ميشود.
5 - كوزهي بزرگتر از خمره براي نگهداري مواد غذايي
6 - قصري كودك
[7]- آفتابهي سفالي
1- مانند اسپنددودكن و عودسوز
2- ابزاري براي قفسهبندي كوره به عنوان پايه بهكار ميرود.
1- ادوات نسوز براي چيدن و قفسهبندي داخل كوره استفاده ميشود.
1 - واحد اندازهگيري سختي به روش تست خراش
3-count per second
شمارش در ثانيه
1396/09/11